Avrupa’dan Türkiye’ye getirilen çöpler, daha önce de ülkenin birinci gündem maddesi olarak tepki çekmesinin ardından bu kez de üzücü haber Çevre Haftası’na sayılı günler kala geldi. Yapılan araştırmalara göre; Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden üye olmayan ülkelere ihraç edilen katı atık miktarı 2004’ten bu yana yüzde 77 artarak yaklaşık 33 milyon tona çıktı ve Türkiye, Avrupa Birliği’nden gelen bu çöplere 14,7 milyon tonla ev sahipliği yapan birinci ülke konumuna geldi.
Özel Haber – Mehmet ÇETİN
Greenpeace'in 'Türkiye, Avrupa'nın en büyük plastik atık çöplüğü haline geldi' uyarısı sonrası AB ülkelerinin toplam katı atıklarının yaklaşık yarısını Türkiye'ye gönderdiği ortaya çıktı. Yeni açıklanan istatistiklere göre Türkiye 2021'de de Avrupa Birliği'nin en fazla katı atık gönderdiği ülke oldu. 2021 yılında AB üyesi ülkelerden ihraç edilen 33 milyon ton atıktan Türkiye'ye ihraç edilen katı atık miktarı 14,7 milyon tona ulaştı. Bu rakam 2004 yılından bu yana üç kattan fazla artışa işaret ediyor. Eurostat'ın açıkladığı istatistiklerine göre Almanya, 106 bin tonla Türkiye'ye en çok plastik atık ihraç eden AB ülkesi olurken, Avrupa Birliği İstatistik Kurumu (Eurostat)'ın verilerine göre, Türkiye'nin ardından ikinci sırada 2,4 milyon tonla Hindistan, üçüncü sırada ise 1,9 milyon tonla Mısır yer aldı. Sıralamadaki diğer ülkeler ise sırasıyla İsviçre, İngiltere, Norveç, Pakistan, Endoznezya, Amerika Birleşik Devletleri ve Fas oldu. Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Mersin Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Sinan Can, “Atık ticareti ile ilgili olarak ülkemizin ‘kirlilik sığınağı’ haline gelme ihtimalinin hissedilmesi gerek ekonomik, gerekse çevresel yönden son derece kaygı vericidir. Dünyanın atıklardan kurtarılması gibi bütüncül bir hedef için elimizden ne geliyorsa yapmalıyız. Atık üretmeme ve kentlerimizin çöp vadisi olmaması üzerine geliştirilmesi gereken bir sisteme ihtiyaç duyulmakta ve bu sistemi de mesleki ve teknik açıdan yetkin çevre mühendislerinin kurgulamasına olanak tanınmasına izin verilmelidir” ifadelerini kullandı.
2021 YILININ EN FAZLA ÇÖP ALAN ÜLKESİ TÜRKİYE OLDU
Hızla artan dünya nüfusu ile birlikte artan tüketim ve buna bağlı olarak oluşan atıkların her geçen gün dünyayı ve çevremizi daha fazla kirlettiğine dikkat çeken Can, veriler üzerinden değerlendirmeler yaparak, “Sürekli devam eden tüketim faaliyetleri beraberinde daha fazla üretimi, üretilen ürünlerin küresel dolaşımını ve dolayısıyla daha fazla atığı gündeme getirmektedir. Türkiye’nin atık plastik ithalatı yıllar bazında hızlı bir artış gösterdiği görülmektedir. Eurostat ve Trade Map verilerine göre 2020 yılında Türkiye en çok atık plastik ‘ithal eden’ ülke olarak yalnızca Avrupa'dan 2020 yılında 656 bin 960 ton plastik ithal etmiş durumdadır. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) 2021 atık ihracatı verilerine göre Türkiye, 14,7 milyon tonla Avrupa Birliği'nden en fazla atık ithal eden ülke oldu. Yayınlanan raporda 2021'de AB'nin yaptığı 19,5 milyon tonluk hurda metal ihracatı tüm atık ihracatının yüzde 59'u olup AB'den ihraç edilen tüm hurda metalin yaklaşık üçte ikisini oluşturan 13,1 milyon tonluk bölümü Türkiye'ye gönderildi. Türkiye atık ithalatında kalem olarak en fazla hurda metal atıklarını aldığı bunu hurda plastik ve hurda kağıt malzemelerinin takip ettiğini rapor edilmiştir. Nihayetinde Avrupa'dan ithal edilen hurda metalin 2021'de en büyük alıcısının Türkiye olduğunu vurgulanmıştır” dedi.
CAN: “ÇÖP YIĞINI KRONİK SORUN HALİNE GELECEKTİR”
İthal edilen çöpün hem doğaya hem de insan sağlığına olan kötü sonuçlarına değinen Can, atık sorununun giderek bir kronik sorun haline gelebileceğini söyleyerek, “Her yıl çok büyük miktarlarda plastik atık, gelişmiş ülkelerden az gelişmiş ülkelere gönderiliyor. Çin’in 2018’de plastik atık ithalatını yasaklamasıyla Avrupa’dan en çok atık alan ülke konumuna gelen Türkiye'nin plastik atık ithalatı son 16 yılda 196 kat artmış durumda. Türkiye’nin plastik atık ithalatındaki kontrolsüz büyüme birçok problemin nüksetmesine neden olmaktadır. Atık ithalatından kaynaklı sorunlar bütüncül olarak çevre ve halk sağlığı tehdit eder noktaya ulaşmış, çevrenin tahribatına neden olma noktasına ulaşmış durumdadır. Atık ithalatının artması hem çevresel yönden, hem yoğun enerji kullanımlı proses işlemesi hem de dış ticaret açığı vermesi nedeniyle önemli problemler barındırmaktadır. Nihayetinde, ortaya çıkan sorun önemsenmeyecek boyutta olmayıp giderek büyüyen kronik sorun olma yolunda ilerlemektedir” ifadelerine yer verdi.
ASLAN: “TÜRKİYE’YE GÖNDERİLEN BU PLASTİK ATIKLAR FACİA GÖSTERGESİ”
Avrupa’daki atık maddelerinin Avrupa Birliği’ne üye olmayan ülkelere gönderilmesine 14,7 milyon tonla Türkiye’nin birinci sırada yer almasına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Mersin Çevre ve Doğa Derneği Başkanı Sabahat Aslan ise, “Ülkemizde son yıllarda uygulanan kontrolsüz ve plansız sanayileşme programlarında, gelişmiş ülkelerin kirli teknoloji transferine, nükleer atık ve tehlikeli sanayi atıkları ve plastik atık ithalatının sınırsız ve kontrolsüz yapıldığı gözlemlenmiştir. Tehlikeli sanayi atıklarının, nükleer atıklarının ve plastik atıklarının bertaraf maliyetleri çok yüksek olmakla birlikte insan ve çevre sağlığını bozduğu için gelişmiş ülkeler bu atıklarını az gelişmiş ülkelere ücret karşılığında satarak bertaraf etmekten kurtulmaktadır. Gelişmiş ülkeler bu yöntemle kendi atıklarını ucuza bertaraf ettirerek kendi ülkesinin çevre ve insan sağlığını koruma yöntemini seçmektedirler. 2018 yılında plastik atık ithalatını durdurdu. Çin’in plastik atık ithalatı yasağının ardından Çine ithal edilen plastik atıklar artık ülkemize ithal edilmeye başlanmıştır. Ülkemiz başta Avrupa Birliği ülkelerinden olmak üzere diğer ülkelerden de en çok plastik atık ithal eden ülke konumuna gelmiştir. Türkiye’ye plastik atık ihraç eden ülkeler arasında ilk sıralarda İngiltere, Belçika, Almanya, ABD, Hollanda, İspanya, İtalya, Slovenya, Fransa ve Japonya yer almaktadır. Uzmanlar Avrupa'nın dört bir yanından Türkiye'ye her gün yaklaşık 241 kamyon dolusu plastik çöp ithal edilmekte olduğunu söylüyor. Bu rakam bir faciayı göstermektedir” şeklinde konuştu.
“İTHAL EDİLEN ATIKLARIN SADECE YÜZDE 10’U GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİYOR”
Avrupa’dan Türkiye’ye ithal edilen atıkların sınıflandırılması, doğada yok olması süreci, küresel ısınmaya ve çevreye etkisi hakkında değerlendirmelerde bulunan Aslan, ilerde bu atıkların doğurabileceği sonuçlar hakkında bilgilendirmelerde bulunarak, “Ülkemize gelen plastik çöp atığının çoğu denetimsiz ve tehlikeli atıklardır. Doğada binlerce yıl yok olmazlar. Ülkemize gelen plastik çöp atıklarının ancak yüzde 10’unun geri dönüşümü sağlanabilmektedir. Geri dönüşemeyen plastik çöp atıklar ise Türkiye’nin her yerinde; Adana ilimizde görüldüğü gibi. Maalesef son zamanlarda Mersin’de de ithal plastik atıklarının ormanlık alanlarına döküldüğü gözlemlenmiştir. İthal plastik çöp atıkları, işletmelerde yakılarak geri dönüşümü yapılırken çevreye zehirli gazlarla birlikte dioksin ve furan gibi kanser yapıcı kirleticiler yayarlar. Plastik çöp atığı geri dönüşüm tesisleri riskli ve kirletme potansiyeli çok yüksek tesislerdir. İthal plastik çöp atıkları dökme ve yakma faaliyetleri yüzünden tarımsal alanlarımız, su kaynaklarımız ve denizlerimiz plastik çöplerin neden olduğu son derece zehirli kimyasallarla zehirlenmektedir. Bu zehirler toprağımızın gıdamızın, suyumuzun ve havamızın kirlenmesine ve sağlığımızın bozulmasına neden olmaktadır. İthal çöplerin yaydıkları zehirli gazlar küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkisini arttıracaktır” ifadelerine yer verdi.
“İTHAL ATIKLARA KARŞI İMZA KAMPANYALARI BAŞLATACAĞIZ”
Çevreciler olarak, Avrupa’dan ithal edilen atıklara karşı olarak yapılan çalışmalar hakkında değerlendirmelerde bulunan Aslan, “Plastik atık ithalatı ile ilgili Adana ilimiz gündeme gelmişti. Ama son zamanlarda artık ithal plastikler atıkları Adananın dışında Mersin, Konya, Karaman gibi illere de dökülmeye başlanmıştır. Biz buna karşı Doğu Akdeniz Çevre Dernekleri olarak plastik kullanımını azaltmak ve özellikle tek kullanımlık plastiğin kullanımının yasaklanması için bölgemizde kampanyalar başlatacağız. Ayrıca ithal plastiğin zararları ile ilgili bölgemizde Mersin-Adana’da da imza kampanyası açacağız ve ithal plastik atığının tamamen engellenmesi için hukuki davalar açacağız” diye ekledi.
AB'NİN KATI ATIK İTHALAT VE İHRACATINDA GENEL DURUM
Avrupa Birliği'ne üye ülkelerden üye olmayan ülkelere ihraç edilen katı atık miktarı 2004'ten bu yana yüzde 77 artarak yaklaşık 33 milyon tona çıktı. En fazla katı atık ihraç eden AB ülkeleri listesinde 6,3 milyon tonla Hollanda, 4,3 milyon tonla Belçika ve 3,3 milyon tonla Almanya ilk üç sırada yer aldı. AB'nin 2021 yılındaki katı atık ithalatı da artış gösterdi. 2012 yılında 14,7 milyon tonluk ithalat miktarı 2021'de 19,7 milyon tona ulaştı. Katı atık ithalatında 2,9 milyon tonla Hollanda yine birinci sırada yer alırken, 2,6 milyon tonla İsveç, 2,5 milyon tonla Almanya üçüncü sıraya yerleşti. AB'nin en fazla ihraç ettiği maddelerde demirli metaller, kağıt ve karton, demir içermeyen metaller ve tekstil başı çekti. Diğer atıklar arasında mineraller, plastikler, kauçuk, ahşap, organik maddeler ve cam bulunuyor. AB'nin en fazla ithal ettiği maddelerde ise ilk sırada demirli metaller yer aldı. Bu maddeyi tanımlanmayan maddeler, ahşap ile kağıt ve karton ürünleri takip etti. AB'ye en fazla demirli metal atık ve kağıt ihraç eden ülke İngiltere oldu.
TÜRKİYE AB'DEN EN FAZLA DEMİRLİ METAL ATIKLAR İHRAÇ EDİYOR
Demir ve çelik içeren demirli metaller 2021 yılında yine AB'nin en fazla ihraç ettiği atık türü oldu. 19,5 milyon ton ile AB'nin toplam katı atık ihracatının yarısından fazlasını (yaklaşık yüzde 59) oluşturan demirli metal atıkların varış ülkesi olarak ilk sırada yine Türkiye yer aldı. Türkiye'ye gönderilen demirli metal atıkların miktarı 13,1 milyon tona ulaştı. Bu oran AB'den ihraç edilen demirli metal atıkların toplam miktarının yaklaşık yüzde 67'sine denk geliyor.
|
